Object structure

Creator:

Baziur, Grzegorz

Contributor:

Skobelski, Robert (1968- ) - red.

Title:

Między niemieckim Arnswalde a polskim Choszcznem: Armia Czerwona w Choszcznie i powiecie choszczeńskim = Between German Arnswalde and Polish Choszczno : Red Army in Choszczno and in county Choszczno

Group publication title:

Studia Zachodnie, 18

Subject and Keywords:

Choszczno ; Armia Czerwona ; II (druga) wojna światowa ; The Red Army ; II world war

Abstract_pl:

Choszczno, miasto powiatowe położone na Pomorzu Zachodnim, które należy do Polski od lutego 1945 roku jest jednym z ciekawszych i ładniejszych miast tego regionu. Do czasu zdobycia go 23 lutego 1945 roku przez wojska 61 Armii, dowodzonej przez gen. płk. Pawła Biełowa, walczącej w ramach I Frontu Białoruskiego, miasto nosiło nazwę Arnswalde. Niniejszy tekst traktuje o dziejach Arnswalde/Choszczna w okresie historycznego przełomu, na przełomie stycznia i lutego 1945 roku. ; Artykuł składa się z dwóch części: w pierwszej autor opisał przebieg walk o zdobycie wówczas niemieckiego Arnswalde, a w drugiej sytuację miasta po jego zdobyciu 23 lutego 1945 roku przez wojska sowieckie: opustoszałe i niemal doszczętnie zniszczone miasto, powstanie i początek władzy sowieckiej komendantury wojennej pod dowództwem ppłk. Jaworowicza i jego zastępcy do spraw gospodarczych i akcji żniwnej, mjr. Drozdowa. W tym okresie wojska sowieckie zajęły się zabezpieczaniem poniemieckich obiektów gospodarczych, demontażem i wywozem ich urządzeń do ZSRS. ; Warto podkreślić, że znaczną część tego procederu Sowieci realizowali za zgodą niesuwerennego Rządu Tymczasowego, który powstał z przekształcenia Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego 31 grudnia 1944 roku. Na tym tle ukazano też podstawy prawne sowieckich działań gospodarczych w Polsce, którą w latach 1944-1945 Stalin traktował w kategoriach swojej kolonii. Centralną część tekstu stanowi opis działalności polskich Grup Operacyjnych, zadaniem których była lustracja obiektów gospodarczych. ; Dwa miesiące po zdobyciu Arnswalde, w kwietniu 1945 roku do Choszczna przyjechała Grupa Operacyjna pod przewodnictwem Bolesława Kowalczyka, która zajęła się organizacją terenowych struktur władzy Rządu Tymczasowego RP oraz przejęciem obiektów gospodarczych, maszyn i urządzeń, a także zabezpieczeniem ich przed dalszym demontażem i wywozem do ZSRR. Drugą była GO Resortu Gospodarki Narodowej i Finansow pod przewodnictwem Antoniego Berschki, która miała przejąć od sowieckich władz wojskowych zakłady przemysłowe. ; Z tą ostatnią kwestią Polacy mieli najwięcej problemów, zwłaszcza w wypadku większych zakładow przemysłowych, zlokalizowanych w Choszcznie, Drawnie i Reczu, choć występowały one też przy przejmowaniu obiektów rolnych: majątków, gospodarstw, pól, łąk pastwisk itp. Stopniowe przejmowanie obiektów gospodarczych w powiecie choszczeńskim trwało od kwietnia do sierpnia 1945 roku, a ostateczny raport, dotyczący stanu gospodarki w powiecie choszczeńskim szef GO KERM sporządził w październiku 1945 roku. ; W tym też czasie Sowieci przeprowadzili akcję żniwną, korzystną głównie dla stacjonujących wojsk sowieckich, oraz repatriację obywateli ZSRS, którzy w latach 1941-1944 zostali wywiezieni do Niemiec na przymusowe roboty. ; Sytuacja społeczno-polityczna i gospodarcza w Choszcznie i na terenie powiatu choszczeńskiego ulegała stopniowej stabilizacji dopiero po wycofaniu z końcem 1945 roku większości oddziałów sowieckich, wysiedleniu ludności niemieckiej i osiedleniu na jej miejsce Polaków z Polski centralnej i wysiedleńców polskich z Kresów Wschodnich. Na koniec wspomniano też o wciąż stojącym w centrum Choszczna sowieckim Pomniku Wdzięczności - za rzekome "wyzwolenie" miasta w 1945 roku "spod okupacji niemieckiej".

Abstract:

County town of Choszczno situated in Western Pomerania, which belongs to Poland since February 1945 is one of the most interesting and prettiest towns in the region. Until capture in 23 February 1945 by the troops of 61 Army, commanded by General. Colonel. Paul Belov, fighting under the I Byelorussian Front, the town was named Arnswalde. This text deals with the history of Arnswalde / Choszczno during historic breakthrough at the turn of January and February 1945. ; The article consists of two parts: in first author described the struggle for winning the German Arnswalde, in the second situation in the city after its capture in 23 February 1945 year by Soviet troops: deserted and almost completely destroyed the city, the creation and the beginning of Soviet rule commandant of war under the command of Lt.-Col. Jaworowicz and his deputy for economic affairs and actions harvesting, Maj. Drozdow. ; During this period, Soviet troops minded securing former German economic facilities, dismantling and exporting their equipment to the USSR. It is worth noting that a significant portion of this practice Soviets realized by consent dependend Provisional Government, which was created from the transformation of the Polish Committee of National Liberation in 31 of December 1944. In such way this is shown a legal basis of Soviet economic activities in Poland, which in 1944-1945, Stalin treated in terms of their colony. ; The central part of text is a description of Polish Business Working Party, whose task was vetting economical facilities. In April 1945, two months after conquering Arnswalde, to Choszczna came Working Party under the chairmanship of Boleslaw Kowalczyk, which focused on organizing field power structures of the Provisional Government of Poland and on acquisition of farm buildings, machinery and equipment, as well as safeguard them from further dismantling and export to USSR. The second was the Working Party of the Ministry of National Economy and Finance, chaired by Anthony Berschki, which would had taken over from the Soviet military authorities industrial plants. ; With this last issue, Poles had the most problems, especially for larger industrial plants, located in Choszczno, Drawno and Recz, although they also occurred at taking over agricultural properties: estates, farms, fields, meadows, pastures, etc. The gradual acquisition of farm buildings in the district Choszczno lasted from April to August 1945, and the final report on the statement of the economy in the district Choszczno head of the GO ECCM drew up in October 1945. ; At the same time, the Soviets carried out a campaign for harvesting, mainly beneficial for the stationing Soviet troops and also the repatriation of citizens of the USSR, who in 1941-1944 were deported to Germany for forced labour. The socio-political and economical situation in Choszczno and in the county Choszczno underwent in a gradual stabilization after the withdrawal by the end of 1945 of most of the Soviet troops, the expulsion of the German population and settle in its place Poles from Polish central and Polish displaced persons from the eastern borderlands. At the end of the text it was also mentioned about Soviet "Monument of Gratitude" still standing in the town center - for alleged "liberation" of the city in 1945 "from German occupation".

Publisher:

Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego

Date:

2016

Resource Type:

artykuł

Format:

application/pdf

Pages:

157-176

Source:

Studia Zachodnie, tom 18

Language:

pol

Rights:

Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego

Oryginal Object Identifier:

P-1950/II